බංගලාදේශ රජය මේතරම් දරුණු විරෝධයකට මුහුණ දෙමින් සිටින්නේ ඇයි?

බංගලාදේශයේ නොසන්සුන් තත්ත්වයක්

මිලියන 170ක් වෙසෙන මෙම දකුණු ආසියානු රටට වීදි විරෝධතා අලුත් අත්දැකීමක් නොවේ - එහෙත්, පසුගිය සතියේ විරෝධතාවල තීව්‍රතාව ජීවමාන මතකයේ නරක ම තත්ත්වය ලෙස හඳුන්වා තිබේ.

ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියාවලින් පුද්ගලයන් 100 කට වැඩි පිරිසක් මිය ගොස් ඇති අතර සිකුරාදා පමණක් 50 කට වැඩි පිරිසක් මිය ගියහ.

රජය පෙර නොවූ විරූ ආකාරයෙන් සන්නිවේදන සේවා අවහිර කර ඇති අතර, අන්තර්ජාල සේවා වසා දමා දුරකථන සේවා සීමා කර ඇත.

විශ්වවිද්‍යාල පරිශ්‍රවල සාමකාමී විරෝධතා ලෙස ආරම්භ වූ මෙම විරෝධතා අද රට පුරා නොසන්සුන්තාවක් දක්වා පරිවර්තනය වී තිබේ.

රජයේ රැකියා සඳහා හඳුන්වා දී ඇති කෝටා ක්‍රමයට එරෙහිව විශ්වවිද්‍යාල සිසුන් දහස් ගණනක් සති ගණනාවක් තිස්සේ උද්ඝෝෂණවල නිතරව සිටිති.

1971 පකිස්ථානයෙන් නිදහස ලබා ගැනීම සඳහා රටේ පැවති යුද්ධයට දායක වූ ප්‍රවීණයන්ගේ ඥාතීන්ට රාජ්‍ය අංශයේ රැකියාවලින් තුනෙන් එකක් වෙන් කිරීමට එරෙහිව ඔවුහු විරෝධතාවල නිරත වෙති.

‌මෙය වෙනස්කොට සැලකීමක් ලෙස චෝදනා කරන ශිෂ්‍යයින් ඉල්ලා සිටින්නේ, රජයේ පත්වීම් කුසලතා මත පදනම්ව ලබා දෙන ලෙස ය.

විශ්වවිද්‍යාල තුළ සාමකාමී විරෝධතා වශයෙන් ආරම්භ වූ මෙම විරෝධය මේ වන විට රටපුරා නොසන්සුන් තත්ත්වයක් බවට පරිවර්තනය වී තිබේ.

විරෝධතා සම්බන්ධීකාරකවරුන් පවසන්නේ, පොලිසිය සහ බංගලාදේශ චත්‍රා ලීගය ලෙස හැඳින්වෙන පාලක අවාමි ලීගයේ ශිෂ්‍ය සංගමය සාමකාමී පෙළපාළිකරුවන්ට එරෙහිව කෲර ලෙස බලය භාවිත කරන අතර, ඉන් මහජනතාව ප්‍රකෝපකාරී වෙමින් සිටින බව ය.

රජය එම චෝදනා ප්‍රතික්ෂේප කරයි.

පසුගිය සඳුදා දිනයේ සිට ගැටුම් පැවතිණි. ප්‍රචණ්ඩත්වය අතිශයින් ඉහළ ගියේ බ්‍රහස්පතින්දා දිනයේදී ය. එදින පුද්ගලයින් 25 දෙනෙකු ජීවිතක්ෂයට පත්වූහ.

දැනට ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියාවලින් පුද්ගලයන් 100 කට වැඩි පිරිසක් මිය ගොස් ඇති අතර සිකුරාදා පමණක් 50 කට වැඩි පිරිසක් මිය ගියහ.

රජය හදිසියේ ඉන්ටර්නෙට් බිඳ වැට්ටවීමක් සිදු කර ඇති අතර දුරකතන සේවා සීමා කර ඇත.

"මේක තවදුරටත් සිසුන්ගේ විරෝධතාවක් නෙවෙයි, සෑම තරාතිරමක ම මිනිසුන් විරෝධතා ව්‍යාපාරයට සම්බන්ධ වී ඇති බව පේනවා," ඩකා විශ්වවිද්‍යාලයේ සමාජ විද්‍යාව පිළිබඳ සහකාර මහාචාර්ය ආචාර්ය සමීනා ලුත්ෆා බීබීසීයට පවසයි.

විරෝධතා ඇති වීමට දිගු කාලයක් ගත විය.

බංගලාදේශය ලෝකයේ වේගයෙන් ම වර්ධනය වන ආර්ථිකයන්ගෙන් එකක් වුව ද, විශේෂඥයින් පෙන්වා දෙන්නේ, එම ආර්ථික වර්ධනය විශ්වවිද්‍යාල උපාධිධාරීන් සඳහා රැකියා බිහි කරන ආර්ථිකයක් බවට පරිවර්තනය වී නොමැති බව ය.

ඇස්තමේන්තුවලින් පෙනී යන්නේ, බංගලාදේශයේ තරුණයින් මිලියන 18ක් පමණ රැකියා අපේක්ෂාවෙන් පසු වන බව ය. අඩු අධ්‍යාපනයක් සහිත රැකියා අපේක්ෂකයින්ට සාපේක්ෂව උපාධිධාරීන්ගේ රැකියා විරහිතභාවය ඉහළ අගයක් ගනී.

බංගලාදේශය නිමි ඇඳුම් අපනයනයෙහි බලාගාරයක් බවට පත්ව තිබේ. ගෝලීය වෙළෙඳපොළ වෙත බංග්ලාදේශය ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 40ක පමණ නිමි ඇඳුම් අපනයනය කරයි.

මෙම ක්ෂේත්‍රය තුළ පුද්ගලයින් මිලියන 4කට අධික පිරිසකට රැකියා උත්පාදනය වී ඇති අතර, ඉන් බහුතරය කාන්තාවන් ය. එහෙත්, අපේක්ෂිත තරුණ පරම්පරාව සඳහා කර්මාන්ත ශාලාවල රැකියා ප්‍රමාණවත් නැත.

අග්‍රාමාත්‍ය ෂෙයික් හසීනාගේ 15 අවුරුදු පාලනය යටතේ, නව මාර්ග, පාලම්, කර්මාන්ත ශාලා සහ ඩකා අගනුවර මෙට්‍රෝ දුම්රිය සේවාවකින් ද පරිවර්තනයකට ලක් විය.